ملاثانی شهر بستنی

عسکر مکرم، شهری به پهنای تاریخ

مطالب مرتبط
عسکر مکرم

آنچه در این مقاله خواهید خواند

عسکر مکرم: در ۵ کیلومتری شمال شرق ملاثانی و در روستای جلیعه، آثار شهری واقع است که عسکر مکرم نام داشت و نهر مسرقان، اراضی آن را مشروب می ساخت. نیشکر در آنجا فراوان بود، و بهترین نیشکر خوزستان در آنجا به عمل می آمد. این شهر با انتساب به سردار عرب، «مکرم» نام، عسکر مکرم خوانده شد. آنجا بر دو سوی نهر واقع بوده است که جانب باختری (سمت عراق) آبادتر بوده و مسجد جامع و بیشتر بازارها در آن قرار داشته است. مقدسی در قرن چهارم عسکر مکرم را برخوردار از تجارتخانه های بزرگ می داند. حتی در قرن هشتم هجری، بنا به گزارش حمداللّه مستوفی، آنجا شهری بزرگ بوده است که خوش ترین هوای خوزستان را داشته است.

وجه تسمیه عسکر مکرم این است که حجاج حاکم معروف بنی امیه در عراق یکی از فرماندهان عرب را بنام مکرم برای خاموش کردن فتنه ای، به خوزستان گسیل داشت و سردار مزبور نزدیک خرابه های شهری که به فارسی رستم گواد نام داشت و اعراب آن را «رستاقباذ» نامیدند مستقر شد و این مکان بعدها به عسکر مکرم ، یعنی اردوگاه مکرم، معروف گردید. اکنون نام عسکر مکرم در نقشه ها دیده نمی شود ولی بجای آن خرابه های روستای جلیعه و بندقیر است که آب گرگر در آنجا به کارون می ریزد (مسرقان) به کارون می ریزد. در قرن چهارم هجری عسکر مکرم شهری بود بر دو جانب نهر مسرقان و جانب غربی آن بزرگتر بود و بوسیله دو جسر بزرگ که از قایقهای بهم بسته تعبیه شده بود به جانب دیگر اتصال داشت.

سال از ثبت محوطه ساسانی «عسکر مکرم» در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی می گذرد. عسکر مکرم از جمله شهرهای دوره ساسانی است که در صدر اسلام بسیار مهم بوده و در آن دوران آن را «رستم کواذ» می خواندند. عسکر مکرم در دو کیلومتری روستای بند قیر به همراه شش شهر باستانی دیگر در سال ۱۳۱۰ به ثبت در فهرست آثار ملی رسید.به دلیل نبود مطالعات و بررسی های کافی در این شهر دوره ساسانی موقعیت و میزان اهمیت این شهر بر همگان پوشیده است. بررسی های میدانی حاکی از آن است که در دوره اسلامی به ویژه صدر اسلام این شهر از لحاظ اقتصادی و سیاسی پیشرفت داشته به گونه یی که رهبران سیاسی چون یعقوب لیث صفاری و برخی امرای آل بویه علم طغیان علیه حکومت اموی را در این نقطه برافراشتند. «رستقباد» معرب رستم کواذ به معنای شهر و ناحیه قباد است بدین منظور که این شهر توسط قباد، شاه ساسانی ایجاد شده است که در دوره اسلامی به نام عسکر مکرم یا لشگر مکرم تغییر نام داده است. وجود مسجد جامع، بازار و راه های تجاری آبی و زمینی همگی گواه اهمیت فوق العاده این شهر است به گونه یی که در می یابیم ضرابخانه هایی که سکه هایی با ضرب این شهر تولید می کرده اند وجود داشته است. بررسی های پژوهشی در شوش و جنوب غربی ایران نیز از وجود ۶ ضرابخانه در ادوار اسلامی گزارش می دهد که این ضرابخانه ها در شوشتر، سرق (روستای سردار آباد)، عسکر مکرم و مناذر که درهم های نقره ضرب می کردند، شوش که سکه مسی ضرب می کرد و اهواز که به عنوان پایتخت سکه نقره و طلاضرب می کرد. در کتاب معجم البلدان نیز در توضیح وجه تسمیه عسکر مکرم آمده که «مطرف بن سیدان باهلی» در بصره کلانتر بوده است. یک روز دو راهزن را به نزد او می آورند. یکی را تازیانه می زند و دیگری را می کشد. برادر مقتول کینه او را به دل گرفت و چندی بعد که مطرف فرماندار اهواز شد، برادر مقتول، او را کشت. مصعب، حاکم بصره، مکرم پسر مطرف را برای انتقام روانه خوزستان کرد. مکرم در نقطه یی لشگرگاه ساخت که بعدها به نام او عسکر مکرم یا به طور خلاصه عسکر و به فارسی لشکر خوانده شد که تا پیش از این آنجا روستایی به نام رستم کواذ و به عربی رستقباد بود که این واقعه را به سال ۷۱ هجری نسبت می دهند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دو + هجده =